De Vrij Katholieke Kerk: Een Kerkgenootschap van Vrijzinnigheid
Het is een zonnige zondagochtend, en in dit kleine arbeidershuisje midden in Assendorp wordt een mis gehouden. Deze mis lijkt op elke andere mis die je in een parochie in Zwolle kunt vinden, maar dat is niet het geval. Dit zijn de Vrije Katholieken, een kerkgemeenschap die zich, naast het traditionele christendom, beroept op de theosofie en de gnostiek.
Vanaf mijn auto liep ik naar het kleine arbeidershuisje aan de Enkstraat in Assendorp. Naast de deur stond een groot kruis met daaronder de tekst “Vrij Katholieke Kerk.” Aan de andere kant van de deur hing een klein A4’tje met een korte introductie over de Vrij Katholieke religie voor geïnteresseerden die langslopen.
Toen ik de kerk binnenliep, werd ik geïntroduceerd aan een kleine woonkamer met een lange eettafel in het midden. Aan de linkerkant stond een boekenkast met boeken over verschillende religies, inclusief een paar boeken over esoterie en occulte onderwerpen. Op andere kastjes stonden kristallen en Boeddhabeeldjes. Aan de muur hingen verklaringen van de theosofische vereniging. Naast de muur stond een groot rek met allerlei interessante informatie over de Vrij Katholieke Kerk, theosofie en LHBT-literatuur. Als je de woonkamer uitloopt, kom je in de kerkzaal. De kerkzaal is een grote woonkamer die is omgetoverd tot een klein sanctuarium met ongeveer vijf rijen stoelen, en voor elke rij stoelen is een knielbankje te vinden.
Terwijl ik door de woonkamer liep, kwam ik de priester tegen. Het was een vrouw met kort haar die, ondanks haar leeftijd, zeer scherp is en een liefdevolle uitstraling heeft. Ze droeg een habijt, een kledingstuk dat priesters onder de albe dragen. Haar naam was Marion Uitslag, en ze was later pas Vrij Katholiek geworden. “Toen ik gedoopt werd, bleef er altijd iets haken,” zei ze. “De priester sprak dan over de zonde die wij allen begaan, maar ik dacht bij mezelf: ‘Ik heb toch geen zonde begaan?'”
“Ik ben helemaal in het katholieke geloof opgegroeid,” zei Bernadetta, een altaardienaar van de kerk. “Vanaf dat ik zes jaar was, ging ik al naar de Vrij Katholieke Kerk in Raalte, waar priester Johan Pameijer de diensten leidde. Op die leeftijd vond ik het niet zo interessant, maar wel de katholieke doop die ik van hem met Pasen in 2003 kreeg.”
Een ding dat ik opmerkte, was dat het altaar tegen de muur stond. Dit is in tegenstelling tot de meeste vrijzinnige parochies, waar het altaar ruimte biedt voor de priester om zich naar de congregatie te keren. Hier keerde de priester zich naar het oosten met haar rug naar de parochianen, wat vaak alleen het geval is in traditionele rooms-katholieke parochies.
Een bijna Roomse liturgie
De dienst begon met een kleine processie door de kerkzaal. De priester en twee altaardienaren liepen langs het altaar naar de achterkant van de zaal, maakten een bocht en liepen dan weer terug naar het altaar. Tijdens de dienst waren bepaalde elementen die je in een liturgie zou verwachten niet aanwezig, zoals het Agnus Dei-gebed. Waarschijnlijk omdat dat gebed spreekt over God die de zonden wegneemt. “Wij geloven niet in het concept zonde,” zei de priester. “Wij zijn een heel inclusieve kerk. Wij beschouwen alle wereldreligies als gelijk en denken niet dat er één waarheid is die in een religie gestopt kan worden.”
Niet alleen de Bijbel
Tijdens de lezingen zou je verwachten dat er een deel van de Bijbel wordt voorgelezen. Ook dat is niet het geval in deze kerkgemeenschap. Er werd gelezen uit de Nag Hammadi-geschriften, een verzameling gnostische evangeliën en teksten die voor andere christenen complete ketterij zouden zijn. “De Nag Hammadi-geschriften zijn heel oorspronkelijke christelijke teksten,” zei de priester. “Dus waarom zouden die boeken minder heilig zijn dan de boeken van de Bijbel?”
“De waarheid komt naar de wereld met rituelen en symbolen,” zegt priester Marion, verwijzend naar de Nag Hammadi-geschriften.
Geen evangelisatie maar hulp aanbieden
De liturgie eindigde met het nemen van de communie. Er waren zeven mensen in de kerk, waarvan drie in de kerkbanken. Nadat iedereen de eucharistie had genomen, verzamelde iedereen zich in de woonkamer naast de kerkzaal, waar, onder het genot van een kop koffie en een stuk koek, werd gesproken over van alles en nog wat. Hoewel de kerkgemeenschap klein is, staan ze in contact met het COC om mensen die een religieuze gemeenschap zoeken, een veilig thuis te bieden en religie veilig te kunnen beproeven, iets wat ze voorheen niet konden in andere kerkgemeenschappen. “Omdat er nu eenmaal veel mensen uit de LHBTIQ+ gemeenschap zijn die zich niet thuis voelen in hun eigen kerkgemeenschap.” Dit moet in ieder geval niet worden gezien als evangelisatie, maar eerder als “hulp aanbieden,” zegt priester Marion.
De kerk hoopt dat veel mensen aan wie ze hulp kunnen bieden, naar hun kleine kerkje in Assendorp komen, waar ook zij kunnen leren om meer zichzelf te zijn en “God het beste te dienen door van hun naaste te houden,” zoals in hun geloofsverklaring staat. Wat de toekomst betreft, weet priester Marion het nog niet. “We maken geen reclame en treden niet vaak naar buiten, maar ik hoop dat de mensen die ons nodig hebben ons weten te vinden.”
Meer informatie over deze bijzondere kerkgemeenschap is te vinden op hun website of via telefonisch contact.
